Europa heeft Groot-Brittannië nodig

De nuttige luis in de pels
door Ian Buruma in De Standaard van vrijdag 08 februari 2013

Wordt in Groot-Brittannië mogelijk de vraag gesteld of de Britten wel tot Europa willen behoren, dan klinkt ook in Europa de vraag of ze de Britten er wel bij willen. Ian Buruma knikt alvast van wel: de kritiek van over het Kanaal is een broodnodige vertolking van de weerstand tegen de EU-planners.

# ingekorte versie – zie DS voor volledige tekst

Veel mensen in het Verenigd Koninkrijk vinden dat hun land de Europese Unie nergens voor nodig heeft. Leden van de UK Independence Party en ook een heleboel eurosceptische Conservatieven denken zelfs dat Groot-Brittannië het op eigen houtje beter zou doen. Zij dromen van Groot-Brittannië als een soort Singapore van het Westen, een commercieel machtscentrum dat uit de Londense City zou worden bestuurd.
( )
Wil Europa de Britten wel?
Maar er is ook een andere vraag: hoeveel Europeanen willen dat Groot-Brittannië in de EU blijft? Het antwoord hangt gedeeltelijk af van de nationaliteit. De kleinere noordelijke landen, zoals Nederland, hebben Groot-Brittannië altijd bij de club gewild. Zonder de Britten zouden ze immers naar de pijpen van Frankrijk en nog meer naar die van Duitsland moeten dansen. Maar naarmate de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog vervaagt, voelen meer en meer mensen in Nederland en Scandinavië zich behaaglijk onder de machtige Duitse vleugels. Toch zou Duitsland zelf zijn Britse partner liefst behouden, om niet alleen te staan tegen de landen van de Middellandse Zee. Cultuur blijft belangrijk. En de Duitsers hebben veel met de Britten gemeen, meer dan met de Grieken of zelfs de Italianen. (  )
Maar cultuur en nationaliteit of zelfs gaullistisch chauvinisme kunnen niet alles verklaren. De pro- of anti-Britse gevoelens in Europa hebben een sterke politieke dimensie. De Fransen die verklaarden dat ze Groot-Brittannië graag uit de EU zouden zien vertrekken, waren grotendeels links, terwijl veel mensen die het tegendeel vonden veeleer rechts waren. Het waarom is niet helemaal duidelijk, maar heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat je aan de rechterzijde ook neoliberalen vindt, die de Britse visie op de bedrijfswereld en de vrije handel delen.

Het eenheidsideaal van Monnet 
Zoals al hun geestesgenoten zijn de Franse linksen voorstanders van een grote mate van staatscontrole over de economie en van technocratische in plaats van liberale oplossingen voor sociale en economische problemen. ()Monnet en de andere Europese technocraten waren geen tegenstanders van democratie maar leken er in hun ijver om de natiestaten van Europa te verenigen vaak weinig oog voor te hebben. De Eurocraten wisten wat het beste was voor de burgers van Europa. Ze wisten wat er moest gebeuren. Te veel publiek debat, te veel inmenging van de burgers en hun politieke vertegenwoordigers, dat zou alles alleen maar vertragen. Vandaar de typische EU-taal over ‘niet te stoppen treinen’ en ‘onomkeerbare beslissingen’. De burgers worden niet verondersteld de wijsheid van de grote planners in twijfel te trekken.
(  )
Zandkorrel in de EU-machine
Toch zou het fout zijn de Britse twijfels over het Europese eenheidsstreven te negeren. ()De Britse weerstand tegen grootse Europese plannen is de democratische zandkorrel in een machinerie die – met de beste bedoelingen- autoritair zou kunnen worden. Hij moet het noodzakelijke tegengewicht vormen voor het utopisme van de technocraten.( ) Daarom heeft Europa het Verenigd Koninkrijk nodig: niet als een offshore financieel en handelscentrum, maar als een lastige, kritische en koppig democratische partner.

* * *

Wie is Ian Buruma? Doceert democratie, mensenrechten en journalistiek aan Bard College.

Wat beweert Buruma? De Britse twijfels hebben hun nut. Het doet de democratie geen kwaad dat af en toe iemand dwars op de sporen gaat liggen van de ‘onstopbare trein’ Europa.

REACTIES

Op 08 februari 2013, zei Jerry Mager :

Zand in de raderen is geen bijster constructieve rol. Typerend voor het project Europa, deze functieomschrijving. De keuze die IB biedt lijkt op een keuze tussen drie soorten muziek: Brits, Duits of Frans pijpen – de Schotse doedelzak blijft buiten gehoor, hoewel daar toch de meeste pijpen mee gemoeid zijn. Wie garandeert dat Britse Eurocraten minder Eurocratisch zullen worden dan die andere landslui? Hun ingebakken xenofobie, chauvinisme en aangeboren nationalisme misschien? Zijn dat begerenswaardige eigenschappen om een Europa mee te stichten? Eurocratisch op z’n Brits, maar vooral Eurocratisch, want zodra de lui in Brussel zitten, of daaruit hun (lucratieve) inkomens hoofdzakelijk trekken, zijn ze “Europeaan”, ongeacht hun herkomst. Buruma’s speculaties over de respectieve volksaarden zijn onderhoudend om te lezen, maar ik houd het vooralsnog op eigenbelang en hebzucht als universele motivatie. Ik ben vóór Europa, but easy does it, doucement und immer mit der Ruhe, dozo arrigato.

Op 08 februari 2013, zei Jerry Mager:

P.S. De spoor-metafoor wint almaar aan actualiteit en prangend belang, gezien de ‘ontsporingen’ in België en Nederland waar het onze sporen betreft – en niet alleen onze spoorwegen. Ooit deed een anecdote opgeld over een Brits persoon die zelfmoord wilde plegen door zich aan een Britse spoorrails vast te ketenen. De clou was dat ze inderdaad omkwam, maar van honger, want er kwam geen trein voorbij. Met die voortdenderende Eurotrein (elke maand van Straatsburg naar Brussel en vice versa, tegen absurde kosten, dat motiveert óók! ) moeten we uitkijken dat we niet geheel ongewild aan dat naargeestige spoor vastgeketend raken. British Rail verdient dan inderdaad de voorkeur. Voor hoe lang nog, want Nederlandse NS-managers zijn naar verluidt al koortsachtig actief op die ‘markt’. Laat ze toch in vredesnaam eerst thuis eens alles op de rails krijgen, hebben en houden.

Op 08 februari 2013 omstreeks 08:20, zei Eddy Verhaeghe:

Buruma slaat nagels met koppen. Er moet dringend wat gedaan aan de democratische legitimatie van het Europese bouwwerk (de Europeanen moeten meer betrokken worden bij de besluitvorming, ev. via referenda). Er moet dringend nagedacht worden over de manier waarop aan de verbreding (denk o.a. aan de toetreding van nieuwe lidstaten) & de verdieping (zie o.a de ondoordachte invoering van de €) van de EU gewerkt wordt. Het utopisme van Europese politici en het Europese technocratische & bureaucratische apparaat zijn o.a. mede zoniet de hoofdoorzaken van het debacle met de €. Er moet opgehouden worden met het de bevolking schrik aanjagen als een of ander nieuwe stap ‘voorwaarts’ niet willens nillens aanvaard wordt. Zelfs het einde van de € hoeft niet het einde van de EU te worden. Last but not least kan het niet dat wie voor Europa werkt dat quasi belastingsvrij & aan hogere weddes dan in vergelijkbare functies kan doen. Europese Mandarijnen & apparatchiks zijn maar burgers zoals wij.

Op 08 februari 2013 omstreeks 10:41, zei Gilbert Haelewyn:

Wanneer politici niet in staat zijn om bepaalde toestanden in te schatten,ondanks ze een leger van adviseurs tot hun beschikking hebben,hoe wilt u dan,dat een gewone burger langs een referendum zegt,welke beslissingen er dienen genomen worden.Niet iedereen is een fiscaal of sociaal specialist.Bij een referendum zullen er voor-en tegenstanders zijn,dikwijls naargelang hun eigen positie.Die zullen dan van uit hun machtspositie de gewone burger bewerken met ‘populistische’ slogans.